Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, το θέμα της διατροφής απασχολεί όλο και περισσότερο τον άνθρωπο.
Τόσο στο χώρο της κλασσικής ιατρικής, όσο και της ολιστικής προσέγγισης για την διατήρηση της υγείας ή τη θεραπεία ενός οργανισμού, η σωστή διατροφή αποτελεί ένα από τα πρώτα βήματα που χρειάζεται να κάνει κάποιος προκειμένου να παραμείνει υγιής κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) «Υγεία είναι η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας».
Από τον ορισμό αυτό είναι εύκολο να κατανοήσουμε ότι ένας άνθρωπος χρειάζεται να βρίσκεται σε αρμονία με το σώμα του και την ψυχή του, όπως επίσης να συνιστά ένα υγιή κύτταρο στον ευρύτερο οργανισμό της κοινωνίας. Όμως, κατά βάθος όλοι έχουμε μια βαθιά ριζωμένη επιθυμία να ζήσουμε μια μακρά και υψηλής ποιότητας ζωή. Αν και το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα είναι περίπου 81 χρόνια, διάφορες ασθένειες συνοδεύουν τη ζωή πολλών ανθρώπων όπως διαβήτης, υπέρταση, καρδιοπάθειες, αρθρίτιδα, υπερχοληστεριναιμία, νευρολογικές εκφυλίσεις, κατάθλιψη και άλλες ασθένειες που δυσχεραίνουν το ταξίδι της ζωής.
Το καύσιμο του σώματος είναι η τροφή. Το αποτέλεσμα του μεταβολισμού της τροφής αφορά στην διατήρησή μας στη ζωή, αλλά και στην ποιότητα της ενέργειάς μας. Το καύσιμο είναι σχετικά εύκολο να το κατανοήσουμε αφού σχετίζεται με τα θρεπτικά συστατικά, όπως υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία, μέταλλα, βιταμίνες κ.α. που χρειάζονται για την εύρυθμη λειτουργία των συστημάτων του οργανισμού μας.
Πέρα από την αποστολή της τροφής που στοχεύει στη διατήρηση του σώματος στη ζωή, υπάρχει και μια πιο λεπτοφυής επίδραση που ασκεί, καθώς το ενεργειακό της κομμάτι κατευθύνεται προς το νευρικό σύστημα και το νου επεμβαίνοντας κατά πολύ στις σκέψεις και τη διάθεσή μας.
Όπως είναι η τροφή, έτσι είναι και ο νους
όπως είναι ο νους, έτσι είναι και οι σκέψεις
όπως είναι οι σκέψεις, έτσι είναι και η συμπεριφορά
όπως είναι η συμπεριφορά έτσι είναι και η υγεία.
Σάτυα Σάι Μπάμπα
Η πηγή από την οποία παίρνουμε την τροφή μας, η ποσότητα που τρώμε, κάτω από ποιές συνθήκες γευματίζουμε και το πότε τρώμε είναι καθοριστικοί παράγοντες για την ομαλή πέψη, αλλά και την ποιότητα της ενέργειας που θα μας αφήσει το φαγητό.
Ποιά είναι όμως η σχέση μεταξύ της τροφής και της ενέργειας και πως γίνεται κατανοητή αυτή η σχέση σαν αποτέλεσμα στον χαρακτήρα του ανθρώπου;
Σύμφωνα με τις επιστήμες του Αγιουρβέδα και του Γιόγκα, που συχνά αποκαλούνται αδερφές επιστήμες, εφόσον η μία συμπληρώνει την άλλη, η Μητέρα Γη εκδηλώνει τη φύση της (δέντρα, φρούτα, καρποί, νερό, ζώα, πουλιά κ.α.) και ταυτοποιείται μέσα από τρείς ποιότητες – ενέργειες που αποκαλούνται γκούνας.
Αρχικά, συναντάμε τη σάτβα γκούνα που απλώνει την ισορροπία στη φύση, η δεύτερη είναι η ράτζο γκούνα στην οποία οφείλεται η δράση στο σύμπαν και τρίτη είναι η τάμο γκούνα που αποτελεί την αρχή της ύλης στη φύση σε διαφορετικές όψεις.
Για τη σωματική ευεξία τη νοητική ισορροπία και την ευημερία στη ζωή μας σαν μέρος του κοινωνικού συνόλου θα ήταν χρήσιμο να μάθουμε πως δρουν αυτές οι ποιότητες (οι τρείς γκούνας) στη φύση και τον άνθρωπο.
Η σάτβα γκούνα είναι η αρχή της μη-βίας, της ειρήνης, της σταθερότητας, της ύπαρξης, της αρμονίας, της ομορφιάς, της αρετής, της ισορροπίας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η υψηλότερη πτυχή της δημιουργίας και συνδέεται με τη σφαίρα της οικουμενικής αγάπης, τη γενναιοδωρία της καρδιάς, τη σοφία μέσα μας.
Η ράτζο γκούνα είναι υπεύθυνη για να θέτει τα πράγματα σε κίνηση και αλλαγή. Στη φύση συνδέεται με την αναπνοή και τις αισθήσεις μας, την ανάπτυξη και τις αλλαγές που συμβαίνουν τόσο στο σώμα όσο και στο χαρακτήρα μας. Στην αρνητική της εκδοχή, όταν υπάρχει σε περίσσεια προκαλεί ταραχή, εκνευρισμό, ανισορροπία, υπερδραστηριότητα στις σκέψεις, τα λόγια και στη κίνηση. Σε προχωρημένο στάδιο συνδέεται με το άγχος και τις αρνητικές συνέπειες που το συνοδεύουν.
Η τρίτη ποιότητα, τάμας, εκδηλώνεται ως αδράνεια, στασιμότητα, σκοτάδι, ύπνος, ξεκούραση και μία μορφή σταθερότητας. Ενώ στη φύση σχετίζεται με τη νύχτα, με τη γη και τη μαγνητική της δύναμη, τη βαρύτητα και το έδαφος, όταν κυριαρχεί στο ανθρώπινο σώμα εκδηλώνεται σαν τάση για αναβλητικότητα, υπνηλία, τεμπελιά, αναποφασιστικότητα, έλλειψη αυτοπεποίθησης, μη δημιουργικότητα, νωθρότητα. Μερικές από τις συνέπειες στο σώμα συνήθως είναι η έλλειψη συγκέντρωσης, ο αργός μεταβολισμός, παχυσαρκία, αδυναμία μνήμης κ.α.
Έτσι, λοιπόν, μπορούμε να ορίσουμε τις τρείς γκούνας στο φυσικό σώμα στη ζωή μας και σαν ψυχολογικές ποιότητες που αναδύονται από την ευρύτερη έννοια της καρδιάς και του νου.
Προκειμένου να έχουμε μια ισορροπημένη ζωή, χρειάζεται να καλλιεργήσουμε τη σάτβα γκούνα και να τη μετουσιώσουμε μέσα στην κίνηση που αφορά στις καθημερινές μας δραστηριότητες, στη δουλειά μας, στις αποφάσεις μας, στις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους και στην κοινωνία. Η παρουσία της σάτβα γκούνα είναι απαραίτητη επίσης, όταν το σώμα μας θα ξεκουραστεί, για να ανακτήσει δυνάμεις για την επιβίωσή του, όταν σβήσει τον διακόπτη για «επαναφόρτιση». Πως όμως μπορούμε να το καταφέρουμε αυτό?
Μη Βία - Το πρωταρχικό καθήκον του ανθρώπου
Ένα από τα βασικά κλειδιά για να καλλιεργήσουμε τη σάτβα γκούνα είναι μέσω μιας διατροφής που βασίζεται στην αρχή της Mη-βίας. Αυτό σημαίνει κατά βάση μια χορτοφαγική διατροφή που απέχει από κάθε μορφή βίας προς τα ζώα.
Το κρέας, το ψάρι, καθώς και οι διάφορες μορφές αυτών, που συναντάμε, μεταφέρουν όλα τα στοιχεία, τον χαρακτήρα και τις ποιότητες των ζώων στον άνθρωπο έχοντας μια λεπτοφυή επίδραση στον τρόπο που θα σκεφτεί και κατά συνέπεια επιδρά έμμεσα στον συναισθηματικό του κόσμο. Εκτός από αυτό, κατά τη θανάτωσή τους οι ορμόνες του στρες, η αγωνία, ο φόβος και η καταπίεση που βιώνουν καταγράφονται στα κύτταρα του σώματος, με αποτέλεσμα όταν ο άνθρωπος καταναλώνει τέτοιου είδους τροφή να εισβάλλουν μέσα του παρόμοια συναισθήματα και να τον κάνουν επιρρεπή να υιοθετήσει μια αντίστοιχη συμπεριφορά.
Κατ` αυτόν τον τρόπο, αν δούμε το ταξίδι της τροφής πίσω από το κρέας στο πιάτο, θα διαπιστώσουμε ότι ένα ζώο χρειάστηκε να χάσει τη ζωή του για την ικανοποίηση των δικών μας αναγκών. Διευρύνοντας την έννοια της Αχίμσα βλέπουμε ότι το πρόβλημα δεν σταματά εδώ. Προκειμένου να τραφεί ο μεγάλος αριθμός των κοπαδιών που εκτρέφεται ετησίως, απαιτούνται τεράστιες εκτάσεις γης και κατά συνέπεια υπερκατανάλωση νερού γεγονότα που διαταράσσουν τη φυσική ισορροπία.
Η αποψίλωση στα τροπικά δάση του Αμαζονίου αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα. Συγκεκριμένα από το 1979 μέχρι το 2013 οι πυρκαγιές αυξάνονται κατά 18.7& ετησίως, αφού η καμένη γη χρησιμοποιείται για εκτροφή βοοειδών.
Υπολογίζεται παγκοσμίως ότι το 9% των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, το 35- 40% των εκπομπών του μεθανίου και το 65% του υποξειδίου του αζώτου, προέρχεται από τα απόβλητα των ζώων,τα οποία συμβάλλουν αρνητικά όχι μόνο στην υγεία του ανθρώπου αλλά και στην άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη, διαταράσσοντας τους ρυθμούς της φύσης. (Livestock’s long shadow : Environmental Issues and options, a 2006 report published by the united Nations food and Argiculture Organization)
Παρόμοια είναι η κατάσταση στον υδάτινο μανδύα μια και στα ψάρια ανευρίσκονται υψηλά ποσοστά βαρέων μετάλλων. Συγκεκριμένα, το ιατρικό περιοδικό της Αγγλίας αναφέρει ότι το ψάρι αποτελεί την κύρια πηγή μεθυλυδραργύρου, μια ιδιαίτερα τοξική μορφή του υδραργύρου για το αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Λόγω των υψηλών ποσοστών του υδραργύρου στον τόνο ο FDA (Food and Drug Administration) προειδοποιεί τις εγκυμονούσες γυναίκες και τα παιδιά να μην καταναλώνουν κάποια είδη ψαριών λόγω μεγάλης επικινδυνότητας. Πέρα από τις επιπτώσεις που έχει στη φύση η υπερκατανάλωση ζωικής τροφής επιφέρει και δυσμενείς συνέπειες στο ανθρώπινο σώμα, που συνδέεται με κάποιες μορφές καρκίνου του νεφρού. Ερευνητές που δημοσίευσαν τα αποτελέσματα της μελέτης τους στην αμερικανική επιθεώρηση κλινικής διατροφής, διαπίστωσαν ότι οι μεσήλικες που κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες κόκκινου κρέατος είχαν κατά 19% περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με καρκίνου του νεφρού, σε σχέση με εκείνους που κατανάλωναν μικρότερες ποσότητες.
Αντιθέτως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά, οι καρποί και ό,τι έχει καλλιεργηθεί στο έδαφος, μεταφέρει τις ποιότητες της Μητέρας Γης και του ήλιου, καθώς ξεδιπλώνει στον άνθρωπο τη ζωντάνια, τη δημιουργικότητα, την προσφορά, τη συνεργασία. Ο αέρας, η βροχή, το φως του ήλιου, το χώμα μεγαλώνουν, θρέφουν και αναπτύσσουν τους καρπούς και τους σπόρους της γης σαν μέρος της αλυσίδας στην ισορροπία της φύσης χαρίζοντας γενναιόδωρα τη σάτβα γκούνα, στις σκέψεις και τα συναισθήματα στη ζωή του ανθρώπου. Έτσι, λοιπόν, η ζωτική ενέργεια της φύσης (πράνα), «ταΐζει» ολιστικά τον άνθρωπο δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες προκειμένου να αναδυθεί το Ανώτερο Δυναμικό που βρίσκεται έμφυτο μέσα στον καθένα μας. Είναι γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των χορτοφάγων δηλώνουν ότι έχουν περισσότερη ενέργεια, δημιουργικότητα, ευεξία και καλύτερο αμυντικό σύστημα.
Παρόμοια είναι και η επίδραση σε άτομα που ακολουθούν ένα αποτοξινωτικό πρόγραμμα διατροφής, μειώνοντας ή αποκλείοντας για κάποιο διάστημα τη ζωική κατανάλωση. Συγκεκριμένα, νιώθουν ότι αυξάνονται οι αντοχές τους στη διάρκεια της ημέρας, βελτιώνεται η ποιότητα του ύπνου, η συγκέντρωση, η συνολική υγεία ενώ νιώθουν σημαντική βελτίωση στη διάθεσή τους.
Ένας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι ότι μια χορτοφαγική διατροφή είναι πλούσια σε δημητριακά, καρπούς, γαλακτοκομικά και ενισχύει συγκεκριμένες βιοχημικές διεργασίες, οι οποίες έχουν σαν αποτέλεσμα την παραγωγή ενός πολύτιμου νευροδιαβιβαστή της σεροτονίνης. Η τελευταία ευθύνεται για την καλή διάθεση, το αίσθημα της χαράς και της ικανοποίησης.
Παρόλο που η διατροφή που βασίζεται στην αρχή της Aχίμσα δεν αποτελεί την κύρια προτίμηση στο συνολικό πληθυσμό της γης, τα ποσοστά των χορτοφάγων αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια.
Στο τρένο της χορτοφαγίας στο πρώτο βαγόνι βρίσκεται η χώρα της Ινδίας, που ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της ακολουθεί χορτοφαγική διατροφή. Η αρχή της Μη-βίας χάνεται στα βάθη του χρόνου στην ιερή χώρα της Μπάρατ, στη χώρα που η Αγάπη και η Αλήθεια είναι καλά ριζωμένες στη συνείδηση των ανθρώπων. Η χορτοφαγία είναι αυτή λοιπόν, που αποτελεί μια ευρύτερη στάση στο συναρπαστικό ταξίδι της ζωής. Με σεβασμό προς το ανθρώπινο σώμα και βήματα προσεκτικά μόνο καλό μπορεί να επιφέρει.
