Συνεχίζοντας τη διερεύνηση των αρετών οι οποίες θα πρέπει να χαρακτηρίζουν την ιδανική πόλη και έχοντας εξετάσει τη σοφία, την ανδρεία και τη σωφροσύνη, ο Πλάτων προχωρεί στην εξέταση της αρετής της δικαιοσύνης, η οποία είναι και ο αρχικός στόχος της έρευνας αυτής, μια και η δικαιοσύνη αποτελεί την πεμπτουσία των αρετών και των υψηλών αξιών που θεμελιώνουν και δομούν την άριστη πολιτεία.
Γράφει λοιπόν:
- Αυτά τα τρία πράγματα (τις τρεις αρετές), τα έχουμε εντοπίσει στην πόλη, έτσι φαίνεται τουλάχιστον. Ποιο θα μπορούσε όμως να είναι αυτό που απομένει να εντοπίσουμε, αυτό δηλαδή, μέσω του οποίου η πόλη θα είχε ένα ακόμη μερτικό στην αρετή; Είναι φανερό ότι αυτό το πράγμα είναι η δικαιοσύνη.
Πρέπει λοιπόν τώρα εμείς, Γλαύκων, να σταθούμε σαν τους κυνηγούς γύρω από τον θάμνο εστιάζοντας την προσοχή μας μήπως και μας ξεφύγει από κάπου η δικαιοσύνη και γίνει άφαντη. Γιατί είναι φανερό ότι κάπου εδώ κρύβεται. Άνοιξε λοιπόν τα μάτια σου και κοίτα προσεκτικά, μήπως εσύ την δεις πριν από εμένα και την δείξεις και σε μένα.
- Μακάρι να μπορούσα. Μάλλον όμως πρέπει να σε ακολουθώ, κι αν καταφέρω να διακρίνω ό,τι θα μου δείχνεις, αυτό εμένα θα μου είναι αρκετό.
- Κάνε μια ευχή κι ακολούθα με.
- Θα κάνω, είπε, αρκεί να μπεις εσύ μπροστά.
- Κάπως δύσβατος όμως φαίνεται να είναι τούτος ο τόπος και βαθύσκιωτος, δύσκολος να τον ερευνήσεις. Πάντως πρέπει να προχωρήσουμε.
Αφού κοίταξα προσεκτικά παρατήρησα πως υπάρχει κάποιο ίχνος που δεν θα μπορούσε να μας ξεφύγει εύκολα.
- Μα την αλήθεια, την πάθαμε σαν τους ανόητους. Τόσην ώρα, βρε ευλογημένε, φαίνεται πως σερνόταν μπροστά στα πόδια μας κι εμείς δεν το βλέπαμε —γίναμε καταγέλαστοι σαν κι εκείνους που ψάχνουν καμιά φορά να βρουν κάτι που το κρατούν στα χέρια τους, έτσι κι εμείς είχαμε καρφωμένα τα μάτια μας κάπου εκεί μακριά και ίσως γι αυτό μας ξέφευγε.
- Τι εννοείς;
- Εννοώ πως έχω την εντύπωση ότι ενώ εδώ και πολλή ώρα μιλάμε κι ακούμε γι αυτό το πράγμα δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει ότι μιλάμε γι` αυτό.
- Πολύ μακρύς ο πρόλογος για κάποιον που αγωνιά ν` ακούσει.
- Άκου, τότε. Η γενική αρχή την οποία θέσαμε στο ξεκίνημα κιόλας της συζήτησης, τότε που θεμελιώναμε την πόλη, είναι κατά τη γνώμη μου αυτή η ίδια η δικαιοσύνη. Είχαμε ορίσει τότε και το επαναλάβαμε πολλές φορές, αν το θυμάσαι, ότι ο καθένας πρέπει να καταπιάνεται με ένα μόνον επάγγελμα από όσα θα υπάρχουν στην πόλη: με αυτό για το οποίο θα είναι από τη φύση του πιο κατάλληλα προικισμένος.
Επίσης ότι το να ασχολείται κανείς με τη δουλειά του και να μην ανακατεύεται σε πολλά πράγματα είναι δικαιοσύνη. Το έχουμε και αυτό ακούσει από πολλούς άλλους και το έχουμε πει κι εμείς οι ίδιοι πολλές φορές.
Αυτό λοιπόν, αγαπητέ μου, αν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο λάβει υπόσταση, είναι, πιθανότατα, η δικαιοσύνη: το να πράττει δηλαδή κανείς τα δικά του έργα.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ 432 b 7- 433 b 4
